ΣΥΝήΓΟΡΟΣ, Τεύχος 7-8/2020

89 / 106

ΣΥΝήΓΟΡΟΣ 89
Προγράμματα εταιρικής συμμόρφωσης - Compliance
τικού μηχανισμού συμμόρφωσης αφήνει
την εταιρία έκθετη και σε περίπτωση διαπι-
στωθείσας παράβασης είναι βέβαιο ότι θα
κατηγορηθεί για αυτή την παράλειψή της.
Στις ΗΠΑ στην περίπτωση της Morgan
Stanley σε ένα σκάνδαλο στα μέσα του
2000 το γεγονός ότι η τράπεζα είχε ένα
ολοκληρωμένο πρόγραμμα συμμόρφω-
σης οδήγησε την εισαγγελία (των ΗΠΑ) να
ασκήσει ποινική δίωξη μόνο κατά του φυ-
σικού προσώπου, που είχε προβεί στην
παραβίαση του νόμου και δεν αναζητή-
θηκαν ευθύνες από την τράπεζα, η οποία
απέφυγε τεράστια πρόστιμα και κυρώσεις
που θα της είχαν επιβληθεί. Αντίθετα, στην
υπόθεση της Siemens στα μέσα της δεκα-
ετίας του 1990, επιβλήθηκε στην εταιρία
πρόστιμο ύψους 800 εκ. δολαρίων, λόγω
του ότι το πρόγραμμα συμμόρφωσης που
είχε καθιδρύσει ήταν φτωχό και αναποτε-
λεσματικό13.
Σε μερικές νομοθεσίες προβλέπεται ότι η
ύπαρξη ενός αποτελεσματικού προγράμ-
ματος μπορεί να οδηγήσει στη μείωση των
προστίμων μέχρι και 95%, ενώ στην περί-
πτωση των εταιριών που δεν έχουν απο-
τελεσματικούς μηχανισμούς compliance
τα πρόστιμα μπορεί να αυξηθούν μέχρι και
400%14. Η διαφορετική μεταχείριση μιας ε-
ταιρίας ανάλογα με το αν έχει εφαρμόσει
ένα πλήρες πρόγραμμα συμμόρφωσης και
έχει λάβει τα μέτρα της για να αποφύγει
τις παραβιάσεις των νόμων, μπορούμε να
πούμε ότι αποδεικνύει ότι η εταιρία έδρα-
σε καλόπιστα και δεν την βαρύνει πρόθεση
αλλά απλή αμέλεια για την παραβίαση του
νόμου. Με αυτό τον τρόπο η επιεικέστερη
μεταχείριση λειτουργεί ως κίνητρο για τις
εταιρίες να υιοθετήσουν τέτοια προγράμ-
ματα γνωρίζοντας, ότι σε περίπτωση που
διαπιστωθεί κάποια παραβίαση, θα ληφθεί
υπόψη το ότι η εταιρία είχε λάβει τα απα-
ραίτητα μέτρα και ως εκ τούτου οι επιβλη-
θείσες ποινές θα είναι χαμηλότερες.
H τακτική «καρότο - μπαστούνι» ακολου-
θήθηκε από την νομοθεσία των ΗΠΑ για
13. Nitish Singh, PhD and Thomas J. Bussen, ό.π.
σελ. 6 - 7.
14. Tyler, Tom & Dienhart, John & Thomas , Ter-
ry. (2008). The Ethical Commitment to Com-
pliance: Building Value-Based Cultures. Cal-
ifornia Management Review. 50. 31-51.
10.2307/41166434.
να δώσει κίνητρα στις εταιρίες να υιοθε-
τήσουν αποτελεσματικούς μηχανισμούς
συμμόρφωσης και να τις αποτρέψουν
από την παραβίαση των νόμων. Ο Federal
Sentencing Guidelines for Organizations
(FSGO) προτρέπει ρητά τις εταιρίες μά-
λιστα θέτοντας σαφείς προδιαγραφές να
εφαρμόσουν μηχανισμούς και προγράμ-
ματα συμμόρφωσης προκειμένου να εντο-
πίσουν και αποτρέψουν εγκληματικές
συμπεριφορές 15. Στην περίπτωση παρανο-
μίας, οι δικαστές προτρέπονται να επιβάλ-
λουν μειωμένες ποινές στις επιχειρήσεις
που έχουν ένα αξιόπιστο μηχανισμό συμ-
μόρφωσης και να επιβάλλουν αυστηρότε-
ρες ποινές όταν δεν υπάρχει αντίστοιχος
μηχανισμός ή όταν είναι ατελής και αναξι-
όπιστος. Με την ελληνική νομική ορολο-
γία θα λέγαμε ότι η ύπαρξη ενός σοβαρού
μηχανισμού συμμόρφωσης λειτουργεί ως
ελαφρυντικό.
γ. Προστασία της φήμης και της εικόνας
της επιχείρησης
Σε μία εποχή που ο καταναλωτής - ιδί-
ως στις πιο προηγμένες χώρες - λαμβά-
νει υπόψη κατά την επιλογή ενός προϊό-
ντος όχι μόνο την ποιότητα και την τιμή
αλλά και την εν γένει παρουσία και στάση
της εταιρίας σε ηθικά ζητήματα, η ύπαρξη
ενός ισχυρού μηχανισμού συμμόρφωσης
συντελεί θετικά στην δημόσια εικόνα της
εταιρίας. Με την εγκαθίδρυση ενός σο-
βαρού μηχανισμού συμμόρφωσης η επι-
χείρηση δείχνει ότι «νοιάζεται» και λει-
τουργεί με βάση κάποιες ηθικές αρχές.
Σήμερα πολλές εταιρίες στα πλαίσια των
διαφημιστικών τους εκστρατειών επιλέ-
γουν να διαφημίσουν όχι μόνο τα προϊόντα
και τις υπηρεσίες τους αλλά και τις αξίες
τους και ένας σοβαρός μηχανισμός συμ-
μόρφωσης υποδηλώνει ότι η εταιρία παίρ-
νει στα σοβαρά τις αξίες της. Η καλή φήμη
μίας εταιρείας ότι δραστηριοποιείται βά-
σει νόμων και με ηθικούς κανόνες πρέπει
να θεωρείται και είναι ένα ανταγωνιστικό
πλεονέκτημα και δημιουργεί εμπιστοσύνη
στους πελάτες και στους προμηθευτές της
εταιρείας.
15. Nitish Singh,PhD and Thomas J. Bussen, ό.π.,
σελ. 16.
2. Τα βασικά στοιχεία ενός
προγράμματος συμμόρφωσης16
α. Τα όργανα του προγράμματος
Το πρώτο βήμα για την εφαρμογή ενός
προγράμματος συμμόρφωσης είναι η δη-
μιουργία των απαραίτητων οργάνων που
θα το δημιουργήσουν. Τα όργανα αυτά
πρέπει να στελεχώνονται από άτομα με
γνώση και εμπειρία και να έχουν σαφή κα-
θήκοντα και δικαιοδοσία. Σε πολλά προ-
γράμματα συμμόρφωσης συναντάμε τα
ακόλουθα όργανα:
Ο Compliance Officer
Η θέση του Compliance Officer στις με-
γάλες τράπεζες - τουλάχιστον στις ΗΠΑ
- θεωρείται πλέον εξίσου κρίσιμη με τη
θέση των trades, των τραπεζιτών και των
αναλυτών17 και πιστεύουμε ότι το ίδιο ση-
μαντική γίνεται σιγά - σιγά και η θέση
του Compliance Officer σε όλες τις επι-
χειρήσεις. Στην καθημερινότητα ενός
Compliance Officer «είναι δύσκολο να βρεις
μια ανιαρή στιγμή, όπως είναι δύσκολο να
βρεις θέματα χωρίς ασάφεια, πολυπλοκότη-
τα ή αυστηρές ποινές»18. Αυτό είναι ιδιαίτερα
αληθινό για χώρες όπως η Ελλάδα, όπου η
πολυνομία και οι ασαφείς διατάξεις είναι ι-
διαίτερα συνηθισμένο φαινόμενο που κά-
νει τον Compliance Officer να αισθάνεται
ότι περπατάει σε κινούμενη άμμο.
Η θέση του Compliance Officer ανατίθεται
συνήθως σε υψηλόβαθμο στέλεχος της ε-
ταιρίας που πρέπει να αναφέρεται κατευ-
θείαν στο νόμιμο εκπρόσωπο της εταιρίας
ώστε να μπορεί να δρα ανεξάρτητα και χω-
ρίς πιέσεις από άλλα στελέχη της εταιρί-
ας19. Για να εκτελεί αποτελεσματικά τα κα-
16. Το θέμα αναπτύσσεται σε Οικονόμου Στέφανος,
Νομική και Δεοντολογική Συμμόρφωση στην
Προώθηση Φαρμάκων εκδ. 2020, σελ. 179 επ.
17. Lin, Tom C. W., Compliance, Technology, and
Modern Finance (2016). 11 Brook. J. Corp.
Fin. & Com. L. 159 (2016); Temple Universi-
ty Legal Studies Research Paper No. 2017-
06. Διαθέσιμο σε SSRN:
stract=2904664
18. Garner, Craig B., Return of the Hall Monitor:
Say Hello to the Chief Compliance Officer at a
Pharmaceutical Company Near You (February
13, 2013). Pharmaceutical Compliance Moni-
tor, Forthcoming. Διαθέσιμο σε SSRN: https://
=2219302
19. Steinberg R. Governance, Risk Management,
and Compliance εκδ. 2011 σελ. 37.